Αθήνα, 26 Νοεμβρίου 2018

ΘΕΜΑ: Καθεστώς διαθέσεως ομματοϋαλίων ηλίου.

Μας ετέθη από τη Διοίκηση της Πανελλήνιας Ένωσης Οπτικών και Οπτομετρών η νομική εξέταση του καθεστώτος διαθέσεως των ομματοϋαλίων ηλίου. Επί του ζητήματος η άποψή μου έχει ως εξής:

Ι. ΝΟΜΙΚΟ – ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

  1. Δυνάμει του Ν. 971/79, ΦΕΚ Α΄ 223, «Περί ασκήσεως του επαγγέλματος του οπτικού και καταστημάτων οπτικών ειδών ορίζεται στο άρθρο 6 τα εξής: «1. Η διάθεσις ομματοϋαλίων διορθωτικών των διαθλαστικών ανωμαλιών των οφθαλμών και γενικώτερον όλων των συναφών προς την όρασιν ειδών γίνεται μόνον υπό των καταστημάτων οπτικών ειδών, τα οποία ιδρύονται και λειτουργούν συμφώνως προς τας διατάξεις του παρόντος νόμου. 2 ( … ). 3. Απαγορεύεται η εγκατάστασις και λειτουργία καταστήματος οπτικών ειδών εντός των φαρμακείων. Όσα καταστήματα οπτικών ειδών στεγάζονται εντός φαρμακείων ή ετέρων καταστημάτων κατά τη δημοσίευσιν του παρόντος νόμου συνεχίζουν να λειτουργούν εφ’ όσον πληρούν τους όρους των παραγράφων 2, 4 και 5 του παρόντος άρθρου και διευθύνονται υπό οπτικού, όστις κέκτηται σχετικήν άδειαν ασκήσεως επαγγέλματος ή τίτλον προσωπικής ικανότητος οπτικού. 4 (…). 6. Υπό την επιφύλαξιν των διατάξεων της παραγράφου 3 του παρόντος άρθρου και της παραγράφου 2 του άρθρου 8, τα καταστήματα οπτικών ειδών διευθύνονται προσωπικώς υπό των κατόχων της σχετικής αδείας λειτουργίας των. Έκαστος οπτικός διευθύνει εν μόνον κατάστημα οπτικών ειδών. Εις περίπτωσιν κατά την οποίαν δι’ οιονδήποτε λόγον απουσιάζει ο υπεύθυνος οπτικός πέραν του ενός μηνός, οφείλει, δια δηλώσεως του εις την αρμοδίαν Διεύθυνσιν ή εις το αρμόδιον Τμήμα Υγιεινής των Νομαρχιών, να ορίση έτερον οπτικόν ως υπεύθυνον του οπτικού του καταστήματος ».
  2. Δυνάμει δε της διατάξεως του άρθρου 27 παρ. 4 του Ν. 2646/1998, όπως τροποποιήθηκε και ισχύει από το άρθρο 21, Ν. 3204/2003, ΦΕΚ Α΄ 296, δια των οποίων τροποποιήθηκε η άνω ρύθμιση του Ν. 971/79 ορίζεται ότι : «η διάθεση ομματοϋαλίων διορθωτικών των διαθλαστικών ανωμαλιών των οφθαλμών, των τυποποιημένων ομματοϋαλίων (πρεσβυωπίας), των φακών επαφής, των υγρών φακών επαφής και γενικά όλων των συναφών προς την όραση ειδών, γίνεται και από καταστήματα μη οπτικών ειδών, σύμφωνα με τις διατάξεις του παρόντος νόμου, όπως αυτός ισχύει. Σε περίπτωση που διατίθενται από καταστήματα μη οπτικών ειδών επιστημονικά υπεύθυνος θα είναι οπτικός.».
  3. Δυνάμει του άρθρου 14 του Ν. 3661/2008, ΦΕΚ Α΄89, η άνω παρ. 21 του Ν. 3204/2003 τροποποιήθηκε και αντικαταστάθηκε ως εξής: «η διάθεση ομματοϋαλίων διορθωτικών των διαθλαστικών ανωμαλιών των οφθαλμών (πλην, των τυποποιημένων ομματοϋαλίων (πρεσβυωπίας), τα οποία μπορούν να πωλούνται και από φαρμακεία), φακών επαφής, υγρών φακών επαφής και γενικά όλων των συναφών προς την όραση ειδών, γίνεται αποκλειστικά από τα καταστήματα οπτικών ειδών, τα οποία ιδρύονται και λειτουργούν σύμφωνα με τις διατάξεις του παρόντος νόμου, όπως αυτός ισχύει.».
  4. Δυνάμει της παρ. ΙΒ.3 περ. 3 του πρώτου άρθρου του Ν. 4093/2012 ΦΕΚ Α΄ 222, η παρ. 1 του άρθρου 21 του Ν. 3204/2003 όπως τροποποιήθηκε με την παρ. 5 του άρθρου 14 του Ν. 3661/2008, αντικαταστάθηκε ως εξής: «η διάθεση ομματοϋαλίων διορθωτικών των διαθλαστικών ανωμαλιών των οφθαλμών (πλην, των τυποποιημένων ομματοϋαλίων (πρεσβυωπίας), των φακών επαφής, των υγρών φακών επαφής και γενικά όλων των συναφών προς την όραση ειδών, γίνεται και από καταστήματα μη οπτικών ειδών, σύμφωνα με τις διατάξεις του παρόντος νόμου, όπως αυτός ισχύει. Σε περίπτωση που διατίθενται από καταστήματα μη οπτικών ειδών επιστημονικά υπεύθυνος θα είναι οπτικός».
  5. Σύμφωνα με το υπ’ αριθμ. Υ3Β/ΓΠ57620/08.07.2013 έγγραφο του Υπουργείου Υγείας (Γενική Διεύθυνση Υπηρεσιών Υγείας/Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας Φροντίδας/Τμήμα Β΄) «… όπως προκύπτει από την ανωτέρω διάταξη νόμου σε κάθε περίπτωση είτε πρόκειται για καταστήματα οπτικών ειδών, είτε πρόκειται για καταστήματα μη οπτικών ειδών, προϋπόθεση για τη διάθεση των ανωτέρω ειδών είναι η τήρηση των όρων, των προϋποθέσεων και των προδιαγραφών που τίθενται με το Ν. 971/79, όπως αυτός έχει τροποποιηθεί και ισχύει. Ειδικότερα, θέματα όπως ο ορισμός και η φυσική παρουσία επιστημονικά υπεύθυνου, η αρμοδιότητα της Επιτροπής ελέγχου οπτικών καταστημάτων, οι τεχνικές προδιαγραφές, ο εξοπλισμός, η χορήγηση σχετικής βεβαίωσης λειτουργίας κλπ ρυθμίζονται ήδη με το Ν. 971/79. Κατά συνέπεια οι Διευθύνσεις Δημόσιας Υγείας των Περιφερειών χορηγούν «βεβαιώσεις λειτουργίας» στα καταστήματα οπτικών ειδών. Στην περίπτωση διάθεσης ομματοϋαλίων διορθωτικών των διαθλαστικών ανωμαλιών των οφθαλμών τυποποιημένων ομματοϋαλίων( πρεσβυωπίας), φακών επαφής, υγρών φακών επαφής και γενικά όλων των συναφών προς την όραση ειδών από καταστήματα μη οπτικών ειδών, η υπηρεσία σας χορηγεί βεβαίωση ότι πληρούνται οι όροι, οι προϋποθέσεις και οι προδιαγραφές του Ν. 971/79 για την διάθεση των ειδών αυτών». Η διαπίστωση των ανωτέρω γίνεται μετά από έλεγχο της αρμόδιας Επιτροπής του άρθρου 11 του Ν. 971/79, η σύνθεση και οι αρμοδιότητες της οποίας τροποποιήθηκαν με την παρ. 4 του άρθρου 21 του Ν. 3204/2003 (ΦΕΚ 296 τ. Α΄). ο έλεγχος της εν λόγω επιτροπής αφορά αποκλειστικά στο τμήμα της δραστηριότητας που σχετίζεται με τη διάθεση των ανωτέρω ειδών.».
  6. Τα ομματοϋάλια ηλίου αποτελούν συναφές προς την όραση είδος. Τούτο επιβεβαιώνεται τυπικώς και από το υπ’ αριθμ. πρωτοκ. Γ1Β/ΓΠ80254/08.11.2018 έγγραφο του Υπουργείου Υγείας (Γενική Διεύθυνση Υπηρεσιών Υγείας/Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας Φροντίδας/Τμήμα Β΄) «..τα γυαλιά ηλίου συμπεριλαμβάνονται στα συναφή προς την όραση είδη..».
  7. Η εθνική νομοθετική ρύθμιση –σε σχέση με τις ευρωπαϊκές προβλέψεις- η οποία αναθέτει σε συγκεκριμένη κατηγορία επαγγελματιών την διάθεση των συναφών προς την όραση ειδών, κρίνεται ότι δεν είναι ικανή να κατευθύνει σε καμία περίπτωση τις πωλήσεις ή να επηρεάσει τις δυνατότητες εμπορίας των προϊόντων, καθόσον εξυπηρετεί αδιαμφισβήτητα τον σκοπό της προστασίας της δημόσιας υγείας και δικαιολογείται ακριβώς από τον αντικειμενικό τούτο λόγο, ενώ η διάθεση των προϊόντων αυτών μόνιμα προβλήματα οράσεως, ασθένειες σχετιζόμενες με την όραση, φλεγμονές κ.λ.π. Ουδόλως μάλιστα είναι δυνατόν κατ’ εκτίμηση να υποστηριχθεί ότι δεν τηρείται το αναγκαίο μέτρο από τον εθνικό νομοθέτη.
  8. Συμπληρωματικώς των άνω διατάξεων είναι αυταπόδεικτο ότι τα ομματοϋάλια ηλίου αποτελούν αδιαμφισβήτητα «συναφές προς την όραση είδος», τόσο από την γραμματική όσο και από την τελολογική ερμηνεία της διατάξεως, ιδία μάλιστα αφού όχι μόνο δεν εξαιρούνται υπό του νομοθέτη, αλλά τουναντίον αναλογιζομένων των ιδιοτήτων τους σε σχέση με την όραση και την προστασία της δημόσιας υγείας. Οι ιατρικές επιστημονικές παραδοχές φρονώ ότι δεν δημιουργούν καμία αμφιβολία. Ειδικότερα, κατά τα παραδεδεγμένα ιατρικά επιστημονικά δεδομένα, τα γυαλιά ηλίου προστατεύουν από την ηλιακή ακτινοβολία, η οποία ευθύνεται για μια σειρά από παθολογίες στους οφθαλμούς. Τα γυαλιά ηλίου στοχεύουν στην προστασία των οφθαλμών από τις υπεριώδεις ακτίνες του ηλίου τόσο κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, όσο και κατά τη διάρκεια του χειμώνα.

Οι υπεριώδεις ακτίνες ευθύνονται ξεκινώντας από τον εξωτερικό χιτώνα του οφθαλμού για την γήρανση των βλεφάρων στα οποία καταλήγουν όλες οι ακτίνες και κατά συνέπεια η γήρανση του ευαίσθητου λεπτού δέρματός τους έρχεται πιο γρήγορα από το υπόλοιπο δέρμα, ενώ είναι δυνατή η εμφάνιση όγκων στα βλέφαρα, όπως επιθυλιώματα και μελανώματα. Ακολούθως ο επιπεφυκότας, δηλαδή ο λευκός χιτώνας του ματιού προσβάλλεται σχετικά εύκολα από τις υπεριώδεις ακτινοβολίες, με αποτέλεσμα να έχουμε παθήσεις όπως το πτερύγιο, εκφύλιση του επιπεφυκότος, καρκίνωμα του επιπεφυκότος, παροδική προσβολή του κερατοειδούς, ακτινική κερατοεπιπεφυκίτιδα, η οποία προκαλεί άλγος, έντονη φωτοφοβία και δυσκολία να ανοίξουν τα μάτια. Επίσης η έκθεση στον ήλιο, έχει ως συνέπεια τη μείωση της διαύγειας του κρυσταλοειδούς φακού του ματιού, προκαλώντας καταρράκτη. Οι υπεριώδεις ακτίνες UV-A και UV-B είναι υπεύθυνες για τη φωτοχημική βλάβη που προκαλούν στον φακό και για βλάβες στον αμφιβληστροειδή χιτώνα, το βυθό του ματιού. Η εκφύλιση της ωχράς κηλίδος σχετιζόμενη με την ηλικία είναι μια από τις συνέπειες της έκθεσης στον ήλιο. Η βλάβη που προκαλείται με την πάροδο του χρόνου είναι μη αναστρέψιμη και οδηγεί στη σταδιακή και ανώδυνη απώλεια της κεντρικής όρασης. Το σημείο προσήλωσης στις περιπτώσεις αυτές είναι θολό ή τυφλό. Μετά τα 75 έτη υπάρχει 30% πιθανότητα απώλεια όρασης οφειλόμενη στην ασθένεια αυτή, ενώ ένα 46-50% των ασθενών αυτών καταλήγουν στην τύφλωση. Για τη βλάβη που δημιουργείται δεν υπάρχει θεραπεία! Η πρόληψη και η προστασία των ματιών είναι εξαιρετικής σημασίας. Το φως του ηλίου όταν αντανακλάται στις επιφάνειες όπως το νερό και το χιόνι, μπορεί να προκαλέσει φωτοκερατίτιδα, η οποία αποτελεί ηλιακό έγκαυμα του κερατοειδή χιτώνα.

Η προτροπή των ειδικών και των ιατρών προς τους καταναλωτές είναι σαφής να μην εμπιστεύονται τα μάτια τους σε ανθρώπους που δεν είναι ειδικοί και μην αγοράζουν γυαλιά από περίπτερα, πλανόδιους κ.λ.π γιατί τα γυαλιά αυτά δεν έχουν τις σωστές προδιαγραφές και έχουν ψευδείς τις περισσότερες φορές ενδείξεις! Καλούνται συνεχώς οι καταναλωτές να συμβουλεύονται τον οφθαλμίατρο και να αγοράζουν γυαλιά μόνο από οπτικά καταστήματα που εμπιστεύονται και πληρούν τις νόμιμες προδιαγραφές.

ΙΙ. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Το νομικό πλαίσιο θέτει αυστηρούς περιορισμούς για την διάθεση των ομματοϋαλίων οράσεως και ηλίου, αλλά και για κάθε συναφές προς την όραση είδος, όπως τα γυαλιά ηλίου, που σκοπούν στην διασφάλιση της δημόσιας υγείας, αλλά και την προστασία των επαγγελματικών κλάδων. Κατά συνέπεια ισχύουν ρυθμίσεις που σχετίζονται με τους όρους και τις προϋποθέσεις λειτουργίας των καταστημάτων που διαθέτουν, αλλά και αυτής της ίδιας της διάθεσης οπτικών ειδών, όπως κτιριακές προδιαγραφές, εξοπλισμός-εγκαταστάσεις και ιδία ορισμού και πραγματικής ύπαρξης επιστημονικού-υγειονομικού υπευθύνου. Οι δε Διευθύνσεις Δημόσιας Υγείας των Περιφερειών χορηγούν «βεβαιώσεις λειτουργίας» στα καταστήματα οπτικών ειδών. Στην περίπτωση διάθεσης ομματοϋαλίων διορθωτικών των διαθλαστικών ανωμαλιών των οφθαλμών, των τυποποιημένων ομματοϋαλίων (πρεσβυωπίας), των φακών επαφής, των υγρών φακών επαφής και γενικά όλων των συναφών προς την όραση ειδών, από καταστήματα μη οπτικών ειδών, η αρμόδια Υπηρεσία χορηγεί βεβαίωση ότι πληρούνται οι όροι, οι προϋποθέσεις και οι προδιαγραφές του Ν. 971/79 για την διάθεση ων ειδών αυτών. Η διαπίστωση των ανωτέρω γίνεται μετά από έλεγχο της αρμόδιας Επιτροπής του άρθρου 11 του Ν. 971/79, η σύνθεση και οι αρμοδιότητες της οποίας τροποποιήθηκαν με την παρ. 4 του άρθρου 21 του Ν. 3204/2003.

Κατά συνέπεια, υποστηρίζεται η γνώμη ότι και για την διάθεση των ομματοϋαλίων ηλίου ισχύουν οι ρυθμίσεις που σχετίζονται με τους όρους και τις προϋποθέσεις νόμιμης λειτουργίας των καταστημάτων που διαθέτουν, αλλά και αυτής της ίδιας της διάθεσης οπτικών ειδών, όπως κτιριακές προδιαγραφές, εξοπλισμός-εγκαταστάσεις και ιδία ορισμού και πραγματικής ύπαρξης επιστημονικού-υγειονομικού υπευθύνου.

Ο Γνωμοδοτών Δικηγόρος

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΗΡ. ΒΛΑΧΟΓΙΑΝΝΗΣ

ΑΜ 21450 ΔΣΑ

ΜΕΛΟΣ ΤΗΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ

«Κ. ΒΛΑΧΟΓΙΑΝΝΗΣ-Κ.ΑΡΒΑΝΙΤΗΣ-

Α. ΚΑΛΛΙΡΩΣΗΣ & ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ» (ΑΜ 80628 ΔΣΑ)