Από τον Φώτη Βελισσαράκο l Oπτομέτρη
Special olympics Opening Eyes 2018 – Διανοητική Αναπηρία και Όραση

Για ακόμα μια χρονιά διοργανώθηκε με επιτυχία το πρόγραμμα Healthy Athletes των Special Olympics στο Sport Camp Λουτρακίου (14 με 18 Μαΐου). Από την κλινική των ματιών (Opening Eyes) πέρασαν για βασικό έλεγχο 170 Αθλητές των Special Olympics. Συμμετείχαν εθελοντικά 30 οπτικοί οπτομέτρες (επαγγελματίες και φοιτητές) και 2 οφθαλμίατροι.
Όπως κάθε φορά, υπήρχε οργανωμένη συμμετοχή φοιτητών από τη σχολή Οπτικής Οπτομετρίας ΑΙΓΙΟΥ υπο την παρότρυνση και καθοδήγηση της καθηγήτρια κυρίας Δήμητρας Μακρυνιώτη. Επίσης μεγάλη ήταν η συμμετοχή φοιτητών από τη σχολή της Αθήνας.
Σκοπός του προγράμματος Healthy Athletes, Opening Eyes είναι η φροντίδα της όρασης των ατόμων με διανοητική αναπηρία, η διαρκής ενημέρωση για την ανάγκη των τακτικών εξετάσεων, η προστασία των οφθαλμών σε δυναμικά αθλήματα, η βελτίωση της οπτικής λειτουργίας που θα δώσει στους συγκεκριμένους αθλητές την
ώθηση που έχουν ανάγκη, η εκπαίδευση των εθελοντών οπτικών οπτομετρών και η απόκτηση κλινικής εμπειρίας πάνω στη φροντίδα και διαχείριση ατόμων με διανοητική αναπηρία.
Από τα κλινικά δεδομένα των τριών ημερών εξέτασης προκύπτουν αρκετά συμπεράσματα σε σχέση με το επίπεδο φροντίδας των ατόμων με διανοητική αναπηρία καθώς και τις συνήθειες τους.
Οι περισσότεροι αθλητές είχαν λάβει φροντίδα όρασης στο παρελθόν αλλά δεν υπήρχε συμμόρφωση στους τακτικούς ελέγχους που καθορίζονταν από την κατάσταση υγείας των ματιών τους (καταρράκτης, γλαύκωμα, παθήσεις προσθίου ημιμορίου).
Η εξέταση οφθαλμικής υγείας και διαθλαστικής κατάστασης συχνά παραβλέπεται από γονείς και συνοδούς προπονητές ή είναι το τελευταίο πράγμα που σκέφτονται να προγραμματίσουν να κάνουν.
Αρκετοί αθλητές είχαν γυαλιά αλλά δεν τα φορούσαν σχεδόν καθόλου ούτε τα χρησιμοποιούσαν στο άθλημα τους. Πιθανές αιτίες:
– Η συνταγή ήταν λανθασμένη
– Υπάρχει φόβος για τραυματισμό ή σπάσιμο των γυαλιών
– Η διάθλαση ήταν σωστή αλλά το άτο-μο δεν μπορεί να λειτουργήσει άνετα με αυτούς τους βαθμούς
– Υπάρχει περίπτωση bullying
Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις ο οπτικός οπτομέτρης μπορεί να βοηθήσει με σωστή καθοδήγηση και ενημέρωση, με

– διαρκή υπενθύμιση της σοβαρότητας της οφθαλμολογικής εξέτασης, καθώς σε πολλές καταστάσεις τα συμπτώματα εμφανίζονται αφού έχει δημιουργηθεί μη αναστρέψιμη βλάβη
– εξειδικευμένες εφαρμογές προστατευτικών γυαλιών (goggles) σε άτομα με διανοητική αναπηρία που συμμετέχουν σε δυναμικά αθλήματα ιδιαίτερα όταν έχουν ένα λειτουργικό μάτι
– προσαρμογή των βαθμών των οφθαλμικών φακών με κριτήριο την άνεση και την αποδοχή των γυαλιών από τον ίδιο τον ασθενή
– παρότρυνση στην μόνιμη χρήση τους όταν αυτό κρίνεται απαραίτητο.
Σύμφωνα με τα παγκόσμια επίσημα δεδομένα το 2016 έγιναν στις κλινικές Opening Eyes 24.115 screening όρασης.
Το 22,1% δεν είχε κάνει ποτέ άλλη εξέταση όρασης, το 38,3% χρειαζόταν νέα γυαλιά, και το 15,6% είχε κάποια παθολογία πρόσθιου ή οπίσθιου ημιμορίου.

Ο ρόλος των οπτικών – οπτομετρών στην Ελλάδα

Σκοπός της κλινικής Opening Eyes Ελλάδος όπως έχει καθοριστεί από τους κλινικούς διευθυντές της (Φώτης Βελισσαράκος / Οπτομετρία, Bettina Neureither / Οφθαλμιατρική), δεν είναι τόσο η παροχή γυαλιών οράσεων όπως συμβαίνει σε άλλες χώρες, εκτός από συγκεκριμένες περιπτώσεις στις οποίες υπάρχει ανάγκη, αλλά η παρότρυνση των αθλητών – γονέων – συνοδών στην οφθαλμολογική και οπτομετρική φροντίδα καθώς και η παραπομπή για αλλαγή γυαλιών (οράσεως και προστατευτικών) από τον οπτικό που τους παρακολουθεί ανά την Ελλάδα.
Τα άτομα με διανοητική αναπηρία έχουν μεγαλύτερη ανάγκη προσοχής και φροντίδας από τον υπόλοιπο πληθυσμό και συχνά παραβλέπεται για πολλούς κοινωνικο-οικονομικούς και άλλους λόγους. Η όραση είναι η κυρίαρχη αίσθηση και έστω και μια μικρή βελτίωση θα δώσει μεγάλη ώθηση στην αυτοπεποίθηση και λειτουργικότητα των ατόμων με διανοητική αναπηρία.
Η διαδικασία εξέτασης δεν είναι όσο δύσκολη φαντάζει για έναν ενημερωμένο οπτικό οπτομέτρη. Συχνά απλές προσαρμογές που χρειάζεται να γίνουν ώστε να μπορέσει το άτομο να
συνεργαστεί σωστά είναι ένα ήρεμο περιβάλλον χωρίς πολλά ερεθίσματα και εφαρμογή τεχνικών τόνωσης της οπτικής τους εστίασης – προσοχής μέσα από διάλογο και παροχή κινήτρου με συχνή επιβράβευση.

Paul Ε. Berman, OD

Με αφορμή την πρόσφατη απώλεια του Αμερικανού Οπτομέτρη και ιδρυτή των Special Olympics Lions Club Int. Opening Eyes (SOLCIOE) Paul Berman, λίγα λόγια για την ιστορία. O Dr. Berman αρχικά ίδρυσε το 1991 το πρόγραμμα εξέτασης της όρασης αθλητών των Special Olympics μέσα από το τμήμα Sports Vision της Αμερικανικής Ένωσης Οπτομετρών
ως τότε πρόεδρος. Η απήχηση και επιτυχία του προγράμματος ήταν τεράστια με αποτέλεσμα την περαιτέρω εξέλιξή του και την προσθήκη και άλλων ειδικοτήτων (οδοντίατροι, ορθοπεδικοί,
διαιτολόγοι, φυσίατροι-φυσιοθεραπευτές, ΩΡΛ) για να διαμορφωθεί όπως είναι σήμερα ως ξεχωριστό πρόγραμμα Healthy Athletes των Special Olympics.